Farmakoterapia ptaszników

Zdecydowałem napisać ten artykuł, gdyż zaobserwowałem, że panuje u nas przekonanie, że każda choroba u ptaszników jest chorobą nieuleczalną, zawsze śmiertelną. Otóż nie jest to prawda. W hodowli bezkręgowców stosuje się różne leki. Nie jest to może szeroka gama leków, a dawkowanie ich jest zazwyczaj dobierane metodą prób i błędów, nie mniej jednak są używane i warto przedstawić te najpopularniejsze. Decyzje o podaniu leków powinien zawsze podejmować weterynarz. Z powodu jednak niewielkiej znajomości tych zwierząt, warto czasem zasugerować lub poprosić lekarza o przepisanie substancji leczniczej. Niektórych może razić używanie wyrażenia ?stosowane doustnie? (per os), lecz jest to normalne nazewnictwo wykorzystywane w farmakologii.

Śródki przeciwgrzybiczne:
- woda utleniona
Możemy ją wykorzystywać do usuwania zakażeń grzybiczych., jeśli te dotyczą grzybic zewnętrznych.
- roztwór jodyny
Zalecane jak środki z wyboru jeśli chodzi o infekcje grzybicze. Ważne jest to, aby zwrócić uwagę na dwie rzeczy ? stężenie roztworu (0,75%), oraz koniecznie na to by był to wodny, a nie alkoholowy (szkodliwy) roztwór jodyny.

Antybiotyki i chemioterapeutyki:
- enrofloksacyna
Jest to makrolid stosowany bardzo często w leczeniu zwierząt egzotycznych ze względu na swoje szerokie spektrum działania. Stosowanie tego antybiotyku powoduje pobudzenie trawienia i pobierania pokarmu. Stosowany doustnie.
- sulfonamidy potencjalizowane trimetoprimem (trimpetoprim sprawia iż antybiotyk ma silniejsze działanie bójcze, a także pozwala na zmniejszenie dawki podawanego leku).
- tetracykliny
Jeżeli chodzi o hodowle pająków służą do stosowania miejscowego lub doustnie.

Środki nicieniobójcze
- fenbendazol
Bezpieczny w stosowaniu. Nie jest stosowany w wypadku inwazji Panagrolamidae, ze względu na nieskuteczność. Stosowany doustnie.
- oksyfendazol
Nie osiągnięto imponujących efektów po stosowaniu tej substancji jeśli chodzi o ograniczenie inwazji nicieni. Jest jednak lekiem bezpiecznym. Stosowany doustnie.

Znieczulenie - anestezja

- halotan
Bardzo dobrze usypia, nie występują po nim zgony.
- izofluran
Działa podobnie jak halotan. W obu przypadkach wprowadzenie w sen trwa od 5 do 15 minut. Przebudzenie się pająka nie jest gwałtowne, lecz powolne objawiające się najpierw powolnym poruszaniem kończyn.
- dwutlenek węgla
Jest tani i ogólnodostępny i najczęściej używany jeśli chodzi o bezkręgowce, jednak nie jest tak bezpieczny jak halotan i izofluran, gdyż w tym wypadku były notowane zgony po użyciu.

Uszkodzenia zewnętrzne:
- klej cyjanoakrylowy
Stosowany w otwartych uszkodzeniach ciała. Można stosować popularne kleje jak kropelka, albo Super glue. Należy pamiętać o tym, aby na ranę zostało nałożone kilka warstw spoiwa/kleju.
- detergenty
To nic innego jak woda z płynem do mycia naczyń. Często popełnianym błędem (no może, nie tyle błędem co niedopracowaną metodą) jest nakładanie pędzelkiem samej wody na pająka który linieje problematycznie. Stosując płyn do mycia naczyń zmniejszymy napięcie powierzchniowe, co nie tylko ułatwi zrzucić wylinkę pająkowi, ale także ułatwi to nam, jeśli zajdzie potrzeba, mechanicznego usunięcia.
- gliceryna
Także służy do usunięcia wylinki, lecz stosowana jest bardziej wtedy gdy nie mamy wyboru i musimy sami spróbować usunąć stary pancerz z pająka.
- lakier do paznokci
Stosowany podobnie jak kleje do zasklepiania ran i przy wyciekach hemolimfy. Zdecydowaną przewagą nad klejem jest to, że lakier może być z powodzeniem stosowany do zasklepiania ran na kończynach gdzie użycie kleju niesie za sobą ryzyko sklejenia.

Chciałbym tutaj także poruszyć pewną kwestię innych substancji stosowanych przez niektórych w wypadku uszkodzenia mechanicznego. Mianowicie chodzi mi tu o talk, albo mąkę. Substancje te nie są polecane, a nawet unikane jeśli chodzi o literaturę i lekarzy praktyków.

Płynoterapia
Zarówno przy odwodnieniu jak i przy intoksykacji pierwszą rzeczą jaką powinniśmy zrobić jest podanie najzwyklejszej wody w miseczce. Jeżeli to nie pomoże, możemy zacząć myśleć o podaniu płynów w formie iniekcji. Stosujemy:
- roztwór soli fizjologicznej (0,9%)
- roztwór Hartmana
- specjalny płyn Ringera dla pajęczaków

Eutanazja
Znieczulenie ogólne (np. dwutlenek węgla), a następnie umieszczenie w 70% etanolu.

Mam nadzieję, że naświetliłem trochę problem leczenia naszych ośmionożnych przyjaciół. Pamiętajcie jednak, że leczenie konkretnymi lekami pociąga za sobą pewne koszty (wizyta + lek), więc czasem leczenie naszego zwierzaka może okazać się nieopłacalne. Z drugiej strony jak widać, część substancji jest ogólnodostępna i tanim kosztem można zabezpieczyć się w podstawowy zestaw pajęczej pierwszej pomocy.

lek. wet. Przemysław Łuczak

Źródła:
Invertebrate Medicine Gregory A. Lewbart,
doświadczenia własne